Có một người kia đến gặp một
vị linh mục và nói: “Thưa cha, hôm nay con đến xin cha giúp con. Con bê bối lắm:
Mười điều răn Đức Chúa Trời, Sáu điều răn Hội Thánh, Bảy mối tội đầu, điều nào
con cũng phạm hết. Con xưng tội rồi, lại cứ phạm hoài. Con muốn thay đổi nhưng
con không biết bắt đầu từ đâu cả. Con nản quá, muốn buông xuôi cho rồi. Đằng
nào cũng phạm tội thì phạm thêm tí nữa có sao đâu! Nói thì nói vậy nhưng con vẫn
thấy nó làm sao sao ấy.”
Vị linh mục cười và nói:
“Cha kể cho con một câu chuyện nhé, một người kia đi làm trên thành phố, sau Tết
anh bị thất nghiệp, trở về quê buồn bã.
Nguời cha an ủi: Thôi con ạ, nhất sĩ
nhì nông, hết gạo chạy rông, nhất nông thì nhì sĩ. Con trở lại với miếng ruộng
của gia đình mình đi. Sáng mai con hãy ra làm cỏ năm sào ruộng để tháng tới
chúng ta sẽ gieo mạ xạ lúa. Người con nghe lời, sớm mai vác cuốc ra đồng. Nhưng
khi nhìn thấy đám ruộng mênh mông chỉ toàn cỏ với cỏ, anh ngán ngẩm, tìm một gốc
cây nằm ngủ.
Người cha biết chuyện,
không la rầy, ôn tồn nói với con: “Mỗi ngày con làm cho cha một ít, 20 mét
vuông thôi, con làm được không ?” “Dạ, ít vậy thì được.” Và cứ như thế, chẳng
bao lâu đám ruộng đã sạch cỏ.
Vị linh mục tiếp lời: “Tâm
hồn con bây giờ cũng như đám ruộng kia, đầy cỏ dại, nhưng con hãy bắt đầu đi rồi
con sẽ thấy kết quả. Rồi đây con sẽ còn sa ngã, nhưng điều quan trọng là luôn
biết bắt đầu lại. Tội con Chúa đã tha rồi, Chúa chỉ đòi hỏi con cố gắng mà
thôi.”
Nhiều năm sau đó, vị linh mục
nhận được một thiệp mời đi dự lễ khấn trọn đời của một tu sĩ ngài không hề quen
biết. Trong thiệp có ghi một hàng chữ sau: “Cám ơn cha đã chỉ cho con cách làm
cỏ 15 năm trước đây.”
Câu chuyện trên đây cho thấy
sám hối là một tiến trình dài hạn. Nhưng sám hối là gì? Sám hối như thế nào và
tại sao phải cần sám hối?
Sám hối: nói theo kiểu văn
chương hoa mỹ là “cải tà quy chánh” hay nói theo kiểu đạo đức bình dân là “ăn
năn trở về”. Sám hối là làm một bước ngoặc trong cuộc sống, là “thay đổi tâm hồn”
– theo đúng nghĩa của danh từ “metanôia” được dùng trong Tân Ước. Lời rao giảng
đầu tiên của Đức Giêsu theo Tin Mừng Marcô là lời mời gọi con người làm một
vòng xoay, làm một cuộc cách mạng trong tâm hồn. Giờ đã điểm. Nước Trời đang gần
đến. Hãy quay lưng với tội lỗi. Hãy quay về với Thiên Chúa Yêu Thương.
Lúc khởi đầu sứ vụ rao giảng
của Ngài, Đức Giêsu đã vào hoang địa 40 đêm ngày để ăn chay cầu nguyện và tìm
hiểu thánh ý Chúa Cha. Bốn mươi đêm ngày trong hoang địa nhắc nhớ 40 năm dân
Israel chịu thử thách trước khi được vào Đất Hứa. Bốn mươi đêm ngày trong hoang
địa, Đức Giêsu đi vào hành trình tâm linh của dân tộc Ngài. Hành trình của thử
thách và cạm bẫy, nhưng đồng thời cũng là lúc rèn luyện tâm linh.
Tôi đi vào sa mạc của tâm hồn
để thấy rõ hơn những nhu cầu tâm linh mà bấy lâu nay tôi đã để thế giới vật chất
làm lu mờ. Nếu những cỗ máy, những chiếc xe cần được bảo trì hằng năm hầu có thể
chạy tốt hơn, thì tâm hồn chúng ta cũng cần được bảo dưỡng như thế. Mùa Chay là
dịp để đổi mới tâm hồn. Hàng năm, chúng ta có cơ hội để chùi rửa, lau sạch những
vẩn đục trong tâm hồn qua việc cầu nguyện, ăn chay, bố thí. Đó là những phương
cách để từ bỏ tội lỗi và trở về với Người Cha nhân lành đang chờ đợi ta.
Đối với một số người, việc
hãm mình có nghĩa là kiêng cữ một điều gì đó. Cụ thể là nhịn rượu, thịt, thuốc
lá, hay một thứ gì đó mình ưa thích, người khác là dịp để thực thi bác ái, để đến
nhà thờ dự tĩnh tâm. Dù dùng phương thế nào để tu sửa tâm hồn, điều quan trọng
không phải là hình thức, nhưng là động cơ. Nếu tôi kiêng ăn để thân hình được
thon thả gọn gàng hơn, hoặc nếu tôi rộng rãi bố thí để được khen là người hào
phóng, nếu tôi dự tĩnh tâm để tỏ ra là mình đạo đức, thì tất cả đều vô nghĩa.
Tôi được tiếng khen của người đời nhưng sẽ được công trạng gì trước mặt Thiên
Chúa?
Việc hãm mình khổ chế chỉ
là phương tiện để gạn lọc những vẩn đục của tâm hồn, ngõ hầu con người có thể
chú tâm đến những thực tại cao siêu hơn. Cũng như thửa ruộng cần phải được cầy
xới tưới nước, làm cỏ bón phân, trước khi gieo hạt để đạt được năng xuất cao,
tâm hồn chúng ta cần được thanh tẩy để hạt giống tin mừng có thể sinh hoa kết
quả.
Tin vào Tin Mừng: “Sám hối”
chỉ là vế đầu của lời Đức Giêsu kêu gọi, còn vế sau là “tin vào Tin Mừng.”
Trong Tân Ước, động từ “tin” (pisteuein) không chỉ là gật đầu đồng ý, nhưng tin
còn có nghĩa là chấp nhận thay đổi với một sự tín thác và dấn thân. Vì thế, tin
vào Tin Mừng không chỉ đơn thuần là đón nhận chân lý của Tin Mừng, nhưng còn là
đặt trọn cuộc đời sống theo những giá trị của Tin Mừng. Những giá trị này là
tinh thần nghèo khó, hiền lành khiêm nhường, khát khao sự công chính, từ bi
thương xót, tâm hồn trong sạch, xây dựng hoà bình, không giận ghét xét đoán,
chung thuỷ trong hôn nhân, tha thứ không báo oán, yêu thương kẻ thù, và những
giá trị khác được nhắc đến trong các huấn từ của Đức Giêsu.
Tin vào Tin Mừng là ký thác
đời mình vào tình yêu bất diệt của Thiên Chúa, Đấng đã sai Con Một của Ngài xuống
thế làm người vì chúng ta. Khi tin vào Tin Mừng, chúng ta chấp nhận một lối sống
như Con Thiên Chúa đã sống. Chấp nhận yêu thương mà không đòi hỏi. Chấp nhận
cho đi mà không tính toán. Chấp nhận quên mình vì người khác. Khi tin vào Tin Mừng,
chúng ta chấp nhận đoạn tuyệt với tội lỗi, đoạn tuyệt với nếp sống chạy theo những
gì mà thế gian mời mọc quyến rũ.
Nói thì dễ làm thì khó. Sám
hối không chỉ xảy ra một lần là xong. Ăn năn trở về là một tiến trình kéo dài từ
ngày này qua ngày khác, có khi cả đời. Tuy khó khăn và trắc trở, chúng ta vẫn
không được bỏ cuộc. Như chí sĩ Nguyễn Bá Học đã từng nói: “Đường đi khó không
khó vì ngăn sông cách núi. Nhưng khó vì lòng người ngại núi e sông.” Trên đường
đi đến Golgotha, Đức Giêsu đã té ngã ba lần. Ngài biết những yếu đuối của xác
phàm. Ngài biết chúng ta dễ vấp ngã. Nhưng điều quan trọng là ngã xuống rồi, có
thể đứng lên được không? Nói cách khác, hôm nay chúng ta có thể bắt đầu lại được
không? Có thể hãm mình, khổ chế hơn một tí. Và có thể sống bác ái, quảng đại,
tha thứ hơn một tí. Mỗi ngày chỉ hơn một tí thôi là con đường thanh tẩy nội
tâm, sống triệt để theo Tin Mừng chẳng còn bao xa.
