Dự tiệc cưới của đôi vợ chồng lấy nhau không hợp lẽ đạo thì bị vạ tuyệt thông? Tôi được hai người cho biết 2 việc như sau:
1- Bên Việt Nam, có nơi đã ra vạ tuyệt thông cho ai đi dự tiệc cưới của đôi hôn nhân nào rơi vào trường hợp “rối” chưa được tháo gỡ nhưng cứ lấy
nhau và tổ chức tiệc cưới ở nhà hàng...?
2- Một linh mục đang coi một Cộng Đoàn Việt Nam ở Mỹ đã rửa tội cho
người tân tòng ngày Thứ sáu Tuần Thánh (Good Friday) lấy cớ là Cộng Đoàn không
có Lễ Vọng Phục Sinh tối thứ bảy. Linh mục này còn “thêm sức” cho người tân
tòng nhưng nói đó là “tạm thêm sức “thôi, chờ ngày được Giám Mục cho thêm sức
thiệt !!! Tôi thực quá ngạc nhiên và không hiểu được về 2 việc kể trên. Nhưng nếu
đó là sự thật đã và đang xảy ra như người ta đã kể lại thì quả thực đây là những
điều đáng nói lên để mọi người cùng suy nghĩ.
I- Trước hết, về vấn đề vạ Tuyệt Thông
(Anathema=Ex-communication): đây là một hình phạt nặng nhất mà Giáo Hội bất đắc dĩ phải tạm
thời áp dụng cho một thành viên nào của Giáo Hội như giáo sĩ (Giám mục, linh mục,
phó tê) tu sĩ hay giáo dân. Bất đắc dĩ vì không còn chọn lựa nào khác đối với
ai đã cố tình vi phạm và ngoan cố không chịu nhìn nhận lỗi đã làm liên quan đến
các phạm vi tín lý, giáo lý, luân lý, giáo luật, phụng vụ và kỷ luật bí tích của
Giáo Hội.
Căn cứ theo bộ Giáo Luật mới ban hành năm 1983 thì có một số trường
hợp nghiêm trọng phải áp dụng vạ tuyệt thông như sau:
Nhưng trước hết, chúng ta cần đọc kỹ Giáo luật số 1318 qui định rõ
ràng thế này: “Nhà lập pháp chỉ nên ngăm đe hình phạt tiền kết (Latae
sententiae) khi phải chống lại vài tội phạm đặc biệt cố tình phạm, mà hoặc
chúng có thể gây gương xấu lớn, hay không thể phạt hữu hiệu bằng hình phạt hậu
kết (Ferendae sententiae)... Ngoài ra chỉ nên thiết lập các vạ, nhất là vạ tuyệt
thông một cách hết sức hạn chế và dành cho những tội khá nặng mà thôi.”
Như thế có nghĩa là không phải ai muốn ra vạ tuyệt thông thì cứ tùy
tiện mà làm, không cần biết xem có phù hợp với giáo luật, nghĩa là có lý do
chính đáng để làm hay không. Cũng cần nói ngay ở đây là giáo quyền địa phương -
cụ thể là Giám mục Giáo phận - chỉ có thể ra vạ tuyệt thông hậu kết (ferendae
sententiae) sau khi đã thất bại trong cố gắng thuyết phục can phạm nhìn nhận lỗi
nặng đã phạm và bằng lòng sửa sai.
Sau đây là những trường hợp vi phạm nặng phải áp dụng vạ tuyệt
thông tiền kết (latae sententiae) theo Giáo luật mới năm 1983, áp dụng chung
trong toàn Giáo Hội Công Giáo:
1- Giáo luật số 1364, triệt 1 nói rõ: người bội giáo (apostate), lạc
giáo (heretic) hay ly giáo (schismatic) sẽ bị vạ tuyệt thông tiền kết. (latae
sententiae)
2- Giáo luật số 1367 phạt vạ tuyệt thông tiền kết cho ai ném bỏ
Bánh thánh (bánh đã được truyền phép trong Thánh lễ Tạ Ơn) lấy hoặc giữ với mục
đích phạm thánh. (Sacrilege)
3- Giáo luật số 1382 phạt vạ tuyệt thông tiền kết cho Giám mục nào
truyền chức Giám mục cho người khác mà không có ủy nhiệm thư của Đức Thánh Cha.
Người được truyền chức cũng bị chung vạ này.
4- Giáo luật số 1370. Triệt 1 phạt vạ tuyệt thông tiền kết cho ai
hành hung Đức Thánh Cha.
5- Giáo luật số 1388, Triệt 1 phạt vạ tuyệt thông tiền kết cho Linh
mục nào giải tội mà vi phạm trực tiếp ấn bí tích (ấn tòa giải tội = Seal of
confessions). Triệt 2 : thông dịch viên giúp cha giải tội mà tiết lộ bí mật
nghe được từ người xưng tội cũng có thể bị vạ tuyệt thông.
6- Giáo luật số 1398 phạt vạ tuyệt thông tiền kết cho ai phá thai
hoặc giúp người khác phá thai có kết quả.
7- Giáo luật số 1378 phạt vạ tuyệt thông tiền kết cho:
a - Linh mục giải tội cho đồng lõa phạm tội nghịch điều răn thứ sáu
b- không phải là linh mục mà dám cử hành Thánh Lễ cũng như giải tội
cho người khác.
Cũng xin giải thích thêm là vạ tuyệt thông tiền kết (latae
sententiae) là vạ tự động (automatic excommunication) áp dụng cho người vi phạm
điều gì đã cấm và chỉ Tòa Thánh được tháo gỡ mà thôi.
Ngoài 7 trường hợp trên đây, tôi không thấy có khoản giáo luật nào
cho phép phạt vạ tuyệt thông cho ai đi dự tiệc cưới của đôi vợ chồng không kết
hôn theo đúng phép Đạo.
Nhưng thử hỏi: ai không kết hôn hợp pháp theo giáo luật, hay nói
nôm na là hợp phép Đạo, thì có tức khắc bị vạ tuyệt thông tiền kết không, hay
chỉ tạm thời không được phép xưng tội và rước Mình Thánh bao lâu tình trạng hôn
phối chưa được giải quyết theo giáo luật?
Nếu kết hôn không hợp pháp theo giáo luật, tức là “rối” mà không tức
khắc bị vạ tuyệt thông theo giáo luật, thì tại sao người đi dự tiệc cưới lại bị
hình phạt nặng nhất này?
Giáo luật số 1347, triệt 1 nói rõ : Không thể tuyên kết cách hữu hiệu
một vạ, nếu trước đó phạm nhân đã không được khuyến cáo ít là một lần để chấm dứt
sự cố chấp và được dành một thời gian xứng hợp để hối cải.
Như thế có nghĩa là giáo quyền, trước hết, phải cảnh cáo và dành
cho can phạm thời gian để kịp nhận lỗi để khỏi bị trừng phạt cách nào thích hợp.
Đành rằng việc trai gái sống chung không kết hôn, (rất thông thường
ở Mỹ và Âu Châu) hoặc vợ chồng không kết hôn hợp pháp trong Giáo Hội là gương xấu
phải tránh, và ai sống trong tình trạng này là sống trong tội, nên tạm thời
không được thông công với hai bí tích hòa giải và Thánh Thể, nhưng chắc chắn
đây không phải là tội lớn lao đến mức phải bị vạ tuyệt thông tiền kết hay hậu kết
được,vì không có khoản giáo luật cũ mới nào cho phép làm việc này. Lại càng vô
lý và bất công khi phạt những người đi dự tiệc cưới của họ.
Trong thực tế thì ở đâu cũng vậy, ai được mời dự tiệc cưới thì người
ta cứ đi chứ có ai đi hỏi giấy phép của đôi tân hôn xem họ có lấy nhau hợp phép
Đạo hay không. Vả lại, có nơi nào cha xứ đã cấp giấy phép này cho ai chưa, và
có luật nào buộc những người muốn dự tiệc cưới của ai thì phải hỏi giấy phép
này trước khi đi để khỏi bị vạ tuyệt thông? Chắc chắn là không có nơi nào
trong toàn Giáo Hội có luật này.
Thêm nữa, nếu cha xứ mà rao trên tòa giảng rằng đôi vợ chồng nào đó
đã không kết hôn đúng phép đạo và ra vạ tuyệt thông cho ai đi dự tiệc cưới của
họ, thì đó là hành vi bêu xấu công khai người khác (có thể bị truy tố ra tòa về
tội public insult theo luật pháp Mỹ) mà không linh mục nào được phép làm vì lỗi
đức ái và vi phạm đời tư của người khác. Linh mục – đặc biệt là cha xứ - chỉ có
bổn phận dạy hay giải thích rõ cho giáo dân biết là phải kết hôn đúng theo giáo
luật đòi hỏi thì mới được thông công bí tích với Giáo hội. Nghĩa là ai không
tuân giữ thì không được thông công, hay cụ thể là tạm thời không được xưng tội
và rước Mình Thánh Chúa cho đến khi tình trạng hôn phối được giải quyết thỏa
đáng theo giáo luật. Đó là trách nhiệm mục vụ của linh mục, cách riêng của các
cha sở (pastor).
Nhưng không hề có luật nào trục xuất họ ra khỏi Giáo Hội với vạ tuyệt
thông cả. Ở Mỹ, có biết bao cặp vợ chồng đã sống chung và có con cái nhưng
không hề kết hôn trong Giáo Hội mà có cha xứ nào dám nêu tên tuổi của họ ra cho
giáo dân biết hoặc từ chối không cho họ vào nhà thờ để dự lễ và cầu nguyện đâu? Hay ngược lại, chỉ cố gắng khuyên bảo và giúp họ sớm hợp thức hóa tình trạng
hôn phối để được thông công bí tích với mọi người trong giáo xứ hay cộng đoàn
mà thôi.
Như vậy, nếu ở đâu làm chuyện “ngược đời” là ra vạ tuyệt thông như
câu hỏi được đặt ra thì chắc chắn giáo quyền của địa phương ấy đã lạm dụng quyền
(abuse of power) để tự ban hành giáo luật riêng áp dụng cho địa phương mình.
Nhưng thử hỏi: giáo quyền địa phương có được phép tự tiện làm việc này không
???
Thế thì còn gì là hiệp nhất (unity) và hiệp thông (communion) với
Giáo Hội hoàn vũ trong mọi phạm vi giáo lý, tín lý, luân lý, giáo luật và phụng
vụ nữa?
Nhưng thử hỏi: nếu lấy lý do tránh gương xấu để phạt vạ tuyệt
thông hậu kết cho những người đi ăn cưới của đôi tân hôn không kết hôn theo
phép Đạo, thì tại sao nhiều việc khác, không những là tai tiếng, là gương xấu
to lớn công khai mà còn có tội về luân lý và giáo luật, thế mà không hề bị vạ
tuyệt thông? Cụ thể như linh mục công khai có vợ con mà vẫn làm mục vụ trong
bao nhiêu năm, có nơi giáo sĩ buôn thần bán thánh (tội Simonia) ...v.v..
Vậy tại sao Giám mục địa phương không ra vạ tuyệt thông cho những
người này để làm gương cho người khác và bảo vệ uy tín và giáo luật của Giáo Hội
???. Chưa hết, tại một số địa phương, cha xứ đã áp dụng cứng nhắc luật cấm đồng
tế trong tang lễ hay lễ cưới, dù cho linh mục là họ hàng thân thích của người
quá cố hay đôi tân hôn. Nhưng “khi quen biết“ và là người giàu có thì lại cho
hàng chục linh mục đồng tế và cho mang quan tài vào trong nhà thờ cũng như thân
hành ra nghĩa trang để làm nghi thức cuối cùng, thay vì chỉ có “nghi thức ông
Trùm” (ông trùm ra làm nghi thức cuối cùng ngoài nghĩa trang) như áp dụng cho
những người nghèo, không thân quen!!
Như vậy có công bằng và bác ái không, và nhất là có tránh được hay
còn tạo thêm gương xấu to lớn khiến giáo dân phải xa lìa Giáo Hội vì chủ chăn
thiếu công bằng, bác ái của Phúc Âm ???
Và như thế thì còn gì là hiệu quả của việc Phúc Âm hóa môi trường,
tức là mời gọi thêm nhiều người nhận biết Chúa Kitô và gia nhập Giáo Hội của
Người ???." "...ai có tai nghe thì nghe”. Đó là lời Chúa. (Mc 4: 23;
Lc 8:8)
II- Chuyện “lạ đời” thứ hai ở một Công Đoàn Công giáo Việt Nam ở Mỹ.
Tôi thực không hiểu ông linh mục nào đang làm mục vụ ở đây đã học
Thần học bí tích và Phụng Vụ ở đâu mà lại thực hành “ngược đời” như một giáo
dân thuộc Cộng Đoàn đã tố cáo như trên.
Theo luật phụng vụ, thì ngày Thứ Sáu Tuần Thánh (Good Friday) là
ngày dành riêng để kinh nhớ cuộc khổ nạn và sự chết của Chúa Giêsu trên thập
giá , nên cấm cử hành mọi nghi thức phụng vụ kể cả tang lễ hay lễ cưới trong
ngày này. Vậy tai sao lại rửa tội cho người tân tòng (catechumen) vào ngày này
???
Nếu Cộng Đoàn không có Lễ Vọng Phục Sinh (Vigil Easter) thì có thể
rửa tội vào ngày Chúa Nhật Phục Sinh chứ tại sao lại làm trong ngày tưởng niệm
Chúa chết là Thứ Sáu Tuần Thánh?
Lại nữa, sở dĩ Giáo Hội dạy rửa tội, thêm sức cho người Tân tòng
(catechumens) trong lễ Vọng Phục Sinh (tối thứ bảy Tuân Thánh) vì trong đêm này
nước và lửa được làm phép để thắp sáng Nến Phục Sinh là Ánh Sáng Chúa Kitô Phục
Sinh (Lumen Christi) và cử hành nghi thức tái sinh cho người mới nhập Đạo qua
Phép rửa, nên không những phải rửa tội cho người Tân tòng trong đêm này mà các
giáo hữu đã được rửa tội rồi cũng phải tuyên xưng lại những lời hứa khi được rửa
tội lúc còn bé. Ngoài ra, theo nghi thức nhập Đạo khai tâm (RICA) dành cho người
tân tòng , thì họ được lãnh 3 bí tích trong đêm Vọng Phục Sinh là rửa tội, thêm
sức và rước Mình Thánh Chúa lần đầu. Ở các Giáo Phận, mọi linh mục đều được
Giám Mục của mình ủy quyền (delegate) cho phép cử hành bí tích Thêm sức cho người
tân tòng và việc ban bí tích này là thành sự và hợp pháp (valid and licit).
Nghĩa là không có luật bí tích hay giáo luật nào nói là linh mục chỉ được “tạm
thêm sức” chờ ngày được Thêm Sức thiệt cả . Chắc chắn như vậy.
Do đó, ai nói và làm như trên là không hiểu gì về Thần học bí tích
và luật phụng vụ của Giáo Hội áp dụng thống nhất ở khắp mọi nơi trong Giáo Hội.
Tóm lại, mọi linh mục đều được mong đợi học hành đến nơi đến chốn để
khi thi hành sứ vụ (priestly ministries) không tự ý mình làm những việc sai
trái về phụng vụ và bí tích, khiến gây hoang mang và thiệt hại cho giáo dân chẳng
may rơi vào trách nhiệm mục vụ của mình.
Lm
Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn
