Ai trong chúng ta lại không
có người thân đã khuất. Người thân đó có thể là ông bà, cha mẹ, chú bác, vợ chồng,
anh em, con cháu, họ hàng hay bạn bè thân thiết…
Thỉnh thoảng ta nhớ lại
hình bóng, lời nói, việc làm của người thân lúc sinh thời. Những điều đó như
còn lưu truyền, phảng phất mãi đến hôm nay. Bởi lẽ, ông cha ta đã nói: “Cọp chết
để da, người ta chết để tiếng”. Hay: “Trăm năm bia đá thì mòn - Ngàn năm bia miệng
hãy còn trơ trơ”.
Điều tưởng nhớ đó đem đến
cho ta những bài học bổ ích trong cuộc sống này. Giúp ta biết điều nên làm, và
điều không nên làm qua hệ quả những việc làm của người thân còn vang vọng để lại.
Điều hay, điều tốt thì ta nên theo: “Cha mẹ hiền lành để đức cho con”; điều dở,
điều xấu thì ta nên tránh: “Của phi nghĩa để ngoài sân, của phù vân để ngoài
ngõ”, và “Làm chi để tiếng về sau - Ngàn năm ai có khen đâu Hoàng Sào” (Truyện
Kiều, Nguyễn Du).
“Đi khắp thế gian không ai
tốt bằng mẹ.
Gánh nặng cuộc đời không ai
khổ bằng cha.
Nước biển mênh mông không
đong đầy tình mẹ
Mây trời lồng lộng không phủ
kín công cha….”
“Tần tảo sớm hôm mẹ nuôi
con khôn lớn
Mang cả tấm thân gầy cha
che chở đời con.
Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ
khóc.
Đừng để buồn lên mắt mẹ
nghen con.”
Về phía Giáo Hội Công giáo,
trong 10 Điều Răn Chúa dạy chúng ta phải giữ, thì chỉ có 3 điều nói về thờ phượng
Thiên Chúa, còn lại 7 điều nói đến nhiệm vụ của ta với anh em, trong đó Điều
Răn Thứ Tư dành riêng cho cha mẹ: “Thứ Tư thảo kính cha mẹ”. Vì thế, Giáo Hội
ngoài việc dạy ta cầu nguyện hàng ngày cho người đã khuất; xin lễ đọc kinh cầu
nguyện kỷ niệm ngày người thân lìa đời; Giáo Hội Công giáo còn dành riêng ngày
mùng 2 tết Âm lịch, và cả tháng 11 dương lịch hàng năm để cầu nguyện và tưởng
nhớ đến ông bà cha mẹ, những người đã có công dưỡng dục sinh thành ra ta, nay
đã khuất.
Kính nhớ ông bà tổ tiên, những
người đã khuất là một nét văn hoá của nhân loại nói chung và của người Việt nói
riêng đã có từ ngàn xưa. Tuy cách thực hiện mỗi miền, mỗi quốc gia có phần khác
nhau. Tại Việt Nam, khi đến bất cứ gia đình nào, từ nông thôn đến thành thị, từ
vùng núi xuống đồng bằng, từ giàu sang đến nghèo khó, đâu đâu ta cũng bắt gặp
trong nhà dành một nơi trang trọng nhất như tủ thờ hay bàn thờ để tôn kính tổ
tiên, ông bà, cha mẹ, những người đã khuất.
Từ những điều vừa nêu trên,
chúng ta thấy rằng xã hội và tôn giáo đã có nhiều cố gắng thiết lập nên những lễ
nghi, phong tục…để tỏ lòng biết ơn công đức của những người đã khuất. Đặc biệt
là tưởng nhớ đến những người lúc sinh thời đã dành cả cuộc đời để hy sinh làm
việc cho công ích xã hội. Công đức của họ đã đóng góp nhiều cho quốc gia, cho
nhân loại ngày được phong phú hơn, văn minh hơn, cho xã hội tiến bộ, văn minh
như ngày nay. Đó có thể là các nhà hoạt động xã hội, các nhà khoa học, các nhà
truyền giáo, các văn sĩ, thi sĩ, bác sĩ, kỹ sư…
Thế giới mãi mãi ghi ơn những
người đã có công lớn với nhân loại như: Louis Pasteur (1822-1895), người có
công lớn trong việc tạo vaccine phòng ngừa bệnh chó dại... Khắp nơi trên thế giới
đều có viện Pasteur. Cristoforo Colombo, còn gọi là Kha Luân Bố (1451-1506),
người có công tìm ra lục địa Mỹ
(12-10-1492). Ông được tưởng nhớ hàng năm trong ngày 12-10 (Columbus day), và
biết bao các nhà khoa học, các danh nhân khác được biết đến trong cuốn tự điển
danh nhân thế giới như: Archimède, Albert Einstein, Faraday, Alfred Nobel,
Mahatma Gandhi, Martin Lutherking…
Làm sao người Việt Nam có
thể quên công ơn của: Alexandre De Rhodes (1591- 1660) còn gọi là cha Đắc Lộ,
người có công tạo ra chữ quốc ngữ cho nước ta. Chỉ với 24 chữ cái, mà mọi người
có thể đọc thông viết thạo chữ quốc ngữ trong vài tháng, trong khi các chữ viết
của các nước khác phải mất bao năm vẫn chưa đọc thông viết thạo được. Còn biết
bao danh nhân khác như: Hai Bà Trung, Nguyễn Trãi, Quang Trung, Lê Quí Đôn,
Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Tường Tộ... luôn được đất nước tưởng nhớ tôn vinh.
Về phía Giáo Hội Công giáo,
những người có công lớn trong việc phục vụ con người với niềm tin sắt son nơi
Thiên Chúa, đôi khi các Ngài đã sẵn sàng hy sinh mạng sống để thực hiện lý tưởng,
niềm tin mà các Ngài đã theo đuổi. Những vị đó đã được Giáo Hội phong Thánh, được
nhắc đến trong kinh cầu các thánh để tín hữu trên toàn cầu tôn kính và cầu nguyện
như các Thánh Phêrô, Phaolô, Giacôbê, Giuse, Augustinô….
Giáo Hội Công giáo Việt Nam
được ghi nhận: “Trong lịch sử Giáo hội Công giáo tại Việt Nam, ước tính đã có
hàng trăm ngàn người đã tử vì đạo làm chứng cho đức tin Kitô giáo. Trong đó có
117 vị đã được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II phong Thánh vào ngày 19 tháng 6
năm 1988, và Thánh Anrê Phú Yên được phong Chân phước vào ngày 5 tháng 3 năm
2000” nguồn (wikipedia).
Ta có thể nói rằng, để biết
ơn tiền nhân, những người đã có công trong việc giúp cho xã hội loài người được
phát triển và tiến bộ như ngày nay, cả tôn giáo lẫn xã hội đã có những cố gắng
không ngừng lập ra những phong tục, nghi thức, nghi lễ để ghi công và tưởng nhớ
đến người đã khuất.
Phần chúng ta, noi gương
các vị tiền nhân, ta cố gắng sống đúng vài trò là con như những người con thảo
đã khuất; sống đúng bổn phận và trách nhiệm của cha mẹ như các bậc cha mẹ đã
làm gương sáng; sống đúng mẫu mực là ông bà như các bậc ông ba ta đã sống.
Sưu tầm
