- Chúa ở cùng anh chị em. Dừng
lại một chút, ta thấy những nghi thức này trong thánh lễ quá kỳ diệu. Chúa ở
cùng anh chị em là gì? Tại sao linh mục cần nhận lại lời cầu chúc: - Và ở cùng
cha.
************* *************
Nhiều lần, nhiều nơi, trong
nhiều thánh lễ, khi nói lời cầu chúc này, theo cách thế bên ngoài, thì có linh
mục không nói bằng tâm hồn. Nói qua cho xong. Vì linh mục vừa nói, nhưng không
đối thoại với giáo dân, thiếu chuẩn bị nên đang bận mở sách. Hoặc vì muốn chóng
xong, cắt ngắn thời gian. Không có thời gian đón nhận lời giáo dân cầu chúc:
Chúa ở cùng cha. Giáo dân đáp lại cho có lệ. Những lời chúc như thế trong thánh
lễ nhạt nhẽo làm sao! Khi họ không tha thiết trong lời cầu chúc, thì làm sao
dám nói họ thiết tha trong mong ước Chúa thật sự đến với người họ cầu chúc. Nếu
vậy, Chúa ở đâu trong mối tương quan họ với Chúa, với nhau? Thiếu tha thiết
trong lời cầu chúc, thì khó mà xác định mình thiết tha Chúa đến với người mình
chúc. Từ đó, làm sao định nghĩa đấy là một thánh lễ sốt sáng.
Khi họ không nhận định kỹ
“Chúa ở cùng anh chị em” là gì, thì làm sao rõ “Chúa ở cùng chúng ta”, và “Chúa
ở cùng tôi” quan trọng đến đâu. Họ đánh mất ý nghĩa tên gọi EMMANUEL.
EMMANUEL là tên gọi của
Thiên Chúa. Bởi đó, lời cầu chúc trong thánh lễ “Chúa ở cùng anh chị em” là lời
rất quan trọng. Và, thánh lễ là gì nếu chúng ta để mất vẻ đẹp: CHÚA Ở CÙNG
CHÚNG TA?
EMMANUEL
- Này đây, Trinh Nữ sẽ thụ
thai và sinh hạ một con trai, người ta sẽ gọi tên con trẻ là Emmanuel, nghĩa là
“Thiên Chúa ở cùng chúng ta” (Mt. 2:24).
Khởi đầu Phúc Âm, Mátthêu
giới thiệu tên của Thiên Chúa là Emmanuel, nghĩa là tên gọi đó được phiên dịch
ra: Thiên Chúa ở cùng chúng ta. Và rất đẹp, hôm nay chúng ta cụ thể hóa tên gọi
đó trong lời chào của thánh lễ: “Chúa ở cùng anh chị em.” “Và ở cùng cha.”
Kết thúc Phúc Âm, Mátthêu để
chính Ðức Kitô tự nói về mình bằng lời chấm dứt như sau: “Và đây, Thầy ở cùng
anh em mọi ngày cho đến tận thế” (Mt. 28:20).
Mở đầu và kết thúc một cuốn
sách là dẫn vào và đưa tới cho người đọc toàn thể cuốn sách đó nói gì. Tư tưởng
trọn gói ở đây, tên gọi của Thiên Chúa là ở cùng con người.
************* *************
TÌNH YÊU VÀ Ở CÙNG
Thiên Chúa không yêu thương
con người bằng cách từ trên cao nhìn xuống.
Thiên Chúa không cứu chuộc
con người bằng cách ở trên cao vớt con người lên.
Thiên Chúa xuống thế làm
người. Thiên Chúa ở cùng.
Trong cuộc sống nhân loại,
con người thường cứu nhau bằng sức mạnh của kẻ hơn. Kẻ có sức mạnh hơn, nhìn xuống
kẻ yếu. Tôi giàu có hơn, tôi giúp đỡ anh. Tôi khỏe mạnh hơn, tôi vớt anh lên.
Mầu nhiệm tình yêu Thiên
Chúa lại không như thế. Mà là một tình yêu ở cùng. Kinh Thánh chỉ định, tên con
trẻ là Emmanuel, nghĩa là Thiên Chúa ở cùng.
Tại sao tình yêu lại hệ tại
ở cùng mà không phải ở trên thương xuống?
Tại sao tình yêu lại không
là nhìn xuống để vớt lên mà lại là cùng xuống để nhìn?
Phêrô đã có lần Ðức Kitô gọi là Satan. Nhưng Ngài không đuổi Phêrô. Ngài bảo: “Lui lại đàng sau Thầy.”
Lui lại phía sau, chứ không là đuổi đi xa. Vì Satan đang ở trong con, nên con cần
ở cùng Thầy.
* Ðời người là những chặng đường
kiếm tìm. Huyền nhiệm cuộc sống mở ra như những cánh hoa. Một ngày không tìm kiếm
là một ngày chết ủ. Cánh hoa phải mở ra, bật lên thành màu. Bấy giờ mới là cánh
hoa. Cuộc sống cũng thế, những ấp ủ băn khoăn kia phải bật lên thành màu mới là
cuộc sống. Và ta phải tìm kiếm. Tại sao tình yêu lại hệ tại ở cùng? Nhất là tên
gọi kia của tình yêu Thiên Chúa. Tại sao lại là Thiên Chúa ở cùng chúng ta?
* Ðể
giúp người học trò tìm kiếm.
Nhà đạo sĩ hỏi người học trò:
- Ngày con đau, mẹ con
không là thầy thuốc. Bà không có quyền lực cứu con khỏi bệnh. Sao bà cứ đứng
bên giường nhìn con, ngay cả khi con ngủ?
- Bạch thầy, vì thương con.
- Bà có chữa con hết bệnh
được không?
- Bạch thầy, không.
- Không chữa được, vậy đứng
đó làm gì?
Người học trò ngập ngừng.
- Bạch thầy, vì thương con.
- Thương, nhưng không làm
sao chữa bệnh cho con được. Vậy thương là gì?
Người học trò bắt đầu hiểu.
Tình yêu không cứ là “doing”, mà là “being.” Nghĩa là ở cùng.
************* *************
Thật ra, ở cùng, không phải
là không làm gì. Bởi “ở cùng - being” đúng nghĩa là sự hiện hữu trọn gói. Khi
linh mục nói “Chúa ở cùng anh chị em”, mà chỉ nói vì công thức cho qua. Như thế,
sẽ là có “doing” đó, nhưng vắng mặt của “being.” Khi bà mẹ nhìn con ngủ trong
cơn đau. Cứ chốc chốc, bà đến bên giường nhìn con ngủ. Bà không có năng lực chữa
bệnh cho con. Bà không “doing” được điều gì theo nghĩa sản xuất. Bà chỉ hiện diện
trọn gói tâm hồn bà ở đó. Ðấy là chiều sâu của ngôn ngữ ở cùng, là “being.”
* Trong cuộc sống, tôi cần một
người nhìn tôi. Nói với tôi là cuộc sống, có họ ở cùng với tôi. Người vợ dọn
cơm chiều, chỉ mong chồng về, đến bên cạnh, thầm nói rằng “anh ở cùng em.” Buổi
chiều đó có thể trở thành hương hoa. Họ cần cái ở cùng này. Người ta kinh nghiệm
trong cuộc sống thực như thế. Không ai chỉ hạnh phúc bởi tấm pay check, có
“doing” mà không có “being”. Trong nỗi đau, con người thường kêu:
- Lạy Chúa, xin cất chén đắng
này cho con.
* Họ muốn Thiên Chúa “doing”.
Chúa hãy lấy quyền năng mà hành động. Nếu Chúa không cất nỗi đau cho con mà chỉ
“being”, nghĩa là chỉ đau với con thôi thì có ích gì. Người ta lý luận tình yêu
thì phải cụ thể bằng hành động. Chúa thương tôi, Chúa phải hành động, xin hãy tặng
tôi những món quà tôi xin. Tình yêu Thiên Chúa lại không như thế. Thay vì cứu
con người khỏi chết thì lại chết với con người. Thay vì cứu con người khỏi đau
thì lại đau với con người. Trong nỗi bực dọc, con người oán trách Thiên Chúa.
“Ông không phải là Ðấng Kitô sao? Hãy tự cứu mình đi, và cứu cả chúng tôi với!
(Lc. 23:39). Con người thách thức Thiên Chúa, cứu tôi đi, nếu thực sự thương
tôi. Rồi tôi sẽ tin. Ðức Kitô không lấy quyền năng để cứu những tiếng kêu này.
Ngài cũng không lấy quyền năng thoát khỏi cái chết này.
* Tại sao tình yêu không là cứu
người mình yêu khỏi chết, mà là chết cùng?
- Nỗi đau là không có ai
đau cùng, chứ chưa hẳn là không có ai cất cho mình nỗi đau. Làm sao
trong tình yêu mà người ta nói: Anh không cất được nỗi đau của em. Rồi người
đàn bà đi sanh con một mình. Người đàn ông rất thực tế. Tôi không sanh con thay
vợ tôi được.Tôi không “doing” gì được. Nhưng nếu đau cùng, “being” bên cạnh người đang đau. Thì nỗi đau kia nhẹ vơi.
Hạnh phúc và đau khổ không
là cứu, là cho, mà là ở cùng. Ðó là ý nghĩa EMMANUEL, Thiên Chúa ở cùng chúng
ta.
************* *************
Khi cho một món quà là cho
một phần tài sản. Khi cho chính mình là cho hết. Không thể cho hết khi mình
không cùng giống thân phận người đó. Bởi thế, vô cùng tuyệt vời khi Phúc Âm tường
thuật về người lính canh như sau: Ðức Giêsu lại kêu lên một
tiếng lớn, rồi tắt thở. (Mc 15: 37). Viên đại đội trưởng đứng đối
diện với Ðức Giêsu, thấy Người tắt thở như vậy liền nói: Quả thật, người này là
Con Thiên Chúa” (Mc 15: 39).
Hai sự kiện đặc biệt trong
cụm từ “Tắt Thở” mà ta phải kiếm tìm.
- Thứ nhất, lúc tạo dựng
con người. Thiên Chúa thở hơi, cho Ađam sự sống. Bấy giờ Thiên Chúa chỉ cho một
chút hơi thở. Nhưng ở đây, Ngài không cho một chút hơi, mà Tắt Thở. Nghĩa là
cho hết không còn hơi để thở. Như thế, tên gọi EMMANUEL, càng ngày theo chiều lịch
sử cứu độ càng trở nên rực rỡ. “Thiên Chúa ở cùng chúng ta”, lời tung hô ấy như
ngọn pháo bông muôn màu bật tung lên trong thánh lễ.
- Sự kiện thứ hai là viên đội
trưởng, lính canh nhận ra Ngài là Con Thiên Chúa khi Ngài “Tắt Thở”. Tắt thở là
giây phút yếu nhất của một đời người. Ðáng lẽ ông ta phải nhận ra Ngài là Con
Thiên Chúa trong những việc quyền năng, những phép lạ lớn lao. Tại sao lại nhận
ra Ngài là Con Thiên Chúa trong giây phút yếu đuối nhất?
Trong giây phút yếu nhất ấy
của Chúa Kitô, ông ta nhận ra Ngài là Con Thiên Chúa. Còn chúng ta, chúng ta
quá yếu đuối tâm linh nên không nhìn ra sức mạnh trong sự yếu đuối như người
lính canh.
* Ở cùng là trở nên một thân
phận. Ðấy là chiều sâu khó nhất của tình yêu. Khó nhất mà cũng đẹp nhất. Phải
trở nên thân phận thì mới hiểu. Hiểu mới có thể thương. Trong ý nghĩa này,
thương bao giờ cũng phải là ở cùng. Nếu tình yêu là ở cùng. Tại sao Ðức Kitô lại kêu lên trong giờ sau hết: “Lạy
Cha, Cha bỏ con sao đành Cha?”
* Chiều sâu của tình yêu là ở
cùng. Ðêm nay trời đã vào khuya. Tại sao Chúa Cha không lấy quyền năng như lời
Ðức Kitô cầu xin, cất chén đắng này cho con?
* Tại sao Chúa Kitô như quá
cô đơn vậy?
“Lạy Cha, Cha bỏ con sao
đành Cha?” Ðâu là ý nghĩa ở cùng? Ðây là Tình Yêu và Quyền
Năng. Chúng ta sẽ nói tới.
Trời khuya rồi. Ðêm thường
nói với chúng ta nhiều ý nghĩa cuộc sống. Ðêm nói về thân phận mù lòa, vất vả
đi tìm. Những giờ phút tăm tối cuộc sống, khổ làm sao. Nhưng nhờ đêm mà ta phải
khắc khoải. Nhờ khắc khoải tìm kiếm mà hồn ta mới thức giấc. Không bao giờ đêm
dài bất tận. Ngày mai có ánh bình minh.
************* *************
Từ lời cầu chúc “Chúa ở
cùng anh chị em.” “Và ở cùng cha.” Thánh lễ phải là mầu nhiệm diễn tả tên gọi
làm người của Thiên Chúa, EMMANUEL, Chúa ở cùng chúng ta. Mỗi thánh lễ, nếu ta
trân trọng trong lời chào này, thì thánh lễ quá ngọt ngào. Thánh lễ là một diễn
giải tuyệt vời mầu nhiệm Thiên Chúa yêu thương. Chúng ta hạnh phúc nối tiếp bí
tích kỳ diệu đó qua những lời chào mang cả một chiều kích thần học rất sâu:
- Chúa ở cùng anh chị em.
- Và ở cùng cha.
(Trích tập suy niệm “KẺ ÐI TÌM”)
Tác giả bài viết: LM. Nguyễn Tầm
Thường, S.J.